Waarom is voorspellingen maken over het energienet belangrijk?

“De productie van hernieuwbare elektriciteit neemt elk jaar weer enorm toe. We stellen de voorspellingen elk jaar naar boven bij, en vaak blijken ze alsnog te laag. In Nederland wekken we op veel momenten meer stroom op dan we gebruiken. Omdat we groene stroom nog niet voldoende op kunnen slaan, zijn we ‘s nachts en op windstille of bewolkte dagen, alsnog afhankelijk van centrales en het buitenland. Waar vroeger de productie van elektriciteit de vraag altijd volgde en dat met enkele grote centrales gebeurde, is het proces nu ingewikkelder. Zonnepanelen en windparken wekken niet altijd stroom op als er wel vraag naar is. Met data maken we voorspellingen, waardoor we kunnen inzien hoeveel wind- en zonne-energie er getransporteerd moet worden en waar er op dat moment vraag naar stroom is. Zo meten we niet alleen wanneer netcongestie ontstaat, maar kunnen we er ook realtime op inspelen.”

De markt is verstoord. Hoe zien we dat terug?

“Met name het fysieke deel van de markt, het stroomnet, heeft het moeilijk. Dat zie je terug op de teller in de meterkast. Het stroomnet was ooit ontworpen om stroom vanuit grote centrales naar huishoudens te transporteren. Nu zien we dat stroom ook de andere kant op kan. Stroom vanuit huishoudens, zonne- en windparken gaat terug het net op, en wordt elders verbruikt.

Op dit moment lijken veel huishoudens in Nederland, op jaarbasis, een negatieve energievraag te hebben. Dat is natuurlijk niet constant zo, maar in veel gevallen leveren zonnepanelen per jaar meer stroom dan een huishouden verbruikt. De verdeling van vraag en productie over de tijd zorgt voor de grootste problemen. Door de salderingsregeling kun je als particulier je zonnestroom uit de zomer wegstrepen tegen verbruik in de winter, maar een netbeheerder moet zorgen dat het stroomnet elke seconde van de dag in evenwicht is.

Stroomverbruik en decentrale opwek vormen in veel gevallen één getal, omdat de meeste systemen nog niet in staat zijn apart te meten vanuit welke bron de elektriciteit komt. We zetten slimme AI-technieken in om te bepalen welk deel van het verbruiksgetal stroomvraag is, opwek er is en of er in een gebied veel elektrische auto’s of warmtepompen zijn. Individueel data verzamelen mag niet, dus we moeten slim omgaan met de technologie om een verdeling per gebied in te schatten.”

Hoe behouden we een goede balans?

“Het stroomnet is altijd in balans – maar het wordt voor netbeheerders steeds lastiger om dat zo te houden. Als de vraag perfect afgestemd is op het aanbod, is het makkelijker en goedkoper. Voor stroomverbruikers is het tijd voor een gedragsverandering. Vroeger hielden de productieplanningen rekening met de vraag van de consument, maar nu is het andersom: wij als verbruikers moeten onze vraag beter afstemmen op de hoeveelheid beschikbare stroom op een bepaald moment. Dat is wennen voor de consument, maar wel dé nieuwe manier van energieverbruik en uiteindelijk gaat dat ons helpen om kosten te besparen.

Dit principe kennen we al uit de supermarkt. In december kun je nog steeds aardbeien kopen, maar in het aardbeienseizoen zijn ze veel goedkoper. Dit ga je met stroomprijzen ook steeds meer zien, maar dan verspreid over momenten op een dag of week.”

Wat is de kracht van de Get Unlocked challenge?

“Er was veel te weinig publieke data beschikbaar om businesscases te bouwen die bij kunnen dragen aan het verhelpen van netcongestie. Toen Dockwize dat aangaf, dachten we: dat is juist wat we doen; data inzichtelijk maken. Door Dockwize zijn we geïnspireerd en ondersteund om deze data, samen met Stedin, publiekelijk beschikbaar te maken. De energietransitie betreft namelijk iedereen, dus wie een goed idee heeft, kan dan makkelijker berekeningen maken. Daarmee kun je ideeën beter onderbouwen en de relevantie onderzoeken, wat een hoop tijd scheelt. De kracht van de challenge is dan ook dat je altijd iets bijdraagt. Het is belangrijk om te beseffen dat het geen wedstrijd is, maar een challenge, waarin je elkaar kunt helpen. Zeker in Zeeland, omdat er zoveel mogelijkheden zijn. Ik raad iedereen met een ambitieus idee aan om mee te doen. Alle beetjes helpen en er zijn heel veel beetjes nodig om van de energietransitie een succes te maken.”

Boost the Energy Transition Challenge

Ook meedoen aan de Boost the Energy Transition Challenge van Dockwize versnelt de energietransitie. Het challenge-programma biedt begeleiding, een netwerk en financiering. Geïnteresseerden worden uitgenodigd voor een gesprek om de mogelijke match te verkennen. Bij een positieve match volgt een op- en uitwerkprogramma en een mogelijkheid dat leidt tot een fondsaanvraag bij Stichting Zeeuwse Publieke Belangen. Hierbij kunnen deelnemers tussen de € 50.000 en € 250.000 financiering ontvangen.